عملیات والفجر ۲ در غرب پیرانشهر باهدف دور کردن نیروهای عراقی از منطقه مرزی، از بین بردن دید و تیر دشمن از پیرانشهر و روستاهای اطراف و قطع ارتباط زمینی گروه های ضدانقلاب با واحدهای نظامی و امنیتی عراق که از راه مواصلاتی پیرانشهر به چومان مصطفی انجام می شد، به اجرا درآمد.

این عملیات را قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) طراحی کرد و اجرای آن به قرارگاه تاکتیکی و مشترک مالک اشتر (متشکل از قرارگاه نیروی زمینی ارتش در شمال غرب و قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) سپاه) واگذار شد.

عملیات در روز ۲۹ تیرماه ۱۳۶۲ در ساعت ۱ بامداد با اعلام فرماندهی عملیات با قرائت رمز یا الله، یا الله، در سه محور شمالی، میانی و جنوبی آغاز شد. در اولین گام، نیروهای خودی در محور شمال (راست) قسمتی از ارتفاع مهم و بزرگ کینگ را تصرف کردند. در همین محور، بخشی دیگر از نیروها جلوتر از این ارتفاع، تا ارتفاع برده زرد را به تصرف درآوردند.

از سویی، در محور میانی (جاده) نیروهای عمل کننده تا منطقه رایات پیش رفتند ولی به علت مقاومت قوای دشمن به ناچار عقب آمده و در ارتفاعات مشرف بر جاده مستقر شدند. بااین حال، نیروهای خودی با توجه به تسلط دید و تیر به جاده موفق شدند جاده را در منطقه رایات مسدود کنند.

در محور جنوب (چپ) نیز نیروهای خودی پیشروی های خوبی کردند و موفق شدند بخش هایی از ارتفاع مهم ۲۸۰۰ کدو و چند پایگاه دشمن را به تصرف درآورند.

تدبیر رحیم صفوی؛ بهره برداری تبلیغاتی

در اوایل صبح اعلام شد که نیروهای خودی ۲ سرهنگ عراقی را اسیر کرده اند. رحیم صفوی با شنیدن این خبر گفت که تمام تویوتاهای واحد تبلیغات، بلندگوهای خود را روشن کنند و در طول جاده و جاهایی که امکان تردد خودرو وجود دارد به عراقی ها اعلام کنند که خودشان را تسلیم کنند. وی افزود حتی می شود این ۲ سرهنگ اسیرشده هم در پشت بلندگو خودشان را معرفی کنند و از عراقی ها بخواهند که مقاومت نکنند و خود را تسلیم کنند.

روز بعد در محور شمالی (راست) قسمت های زیادی از ارتفاع کینگ به همت قوای خودی تصرف شد ولی بازهم مقاومت عراقی ها مانع نتیجه گیری کامل نیروهای خودی شد. علاوه بر آن، عراقی ها در همین محور، ارتفاع برده زرد را که نیروهای خودی تصرف کرده بودند دور زده و قوای ایرانی حاضر در آنجا را به محاصره درآوردند.

در محور میانی هم نیروهای خودی ضمن پیشروی در جاده و روی ارتفاعات مجاور آن، چند خاکریز احداث شده در روی جاده را تصرف کردند و جلوتر از ساختمان گمرک موضع گرفتند.

در شب سوم عملیات (۳۱/۴/۱۳۶۲) نیروهای خودی در محور شمالی (راست)، ارتفاع بزرگ و کشیده کینگ را به طور کامل تصرف و پاک سازی کردند و در همین محور ارتفاع زینو و بخشی از برده زرد را نیز به تصرف خود درآوردند. همچنین غرب گمرک را که روز گذشته تصرف کرده بودند، پاک سازی کردند و به نوعی به پادگان حاج عمران و به ارتفاعات مسلط بر منطقه حاج عمران دست یافتند.

سید محمد اسحاقی راوی تیپ ۳۳ المهدی (عج) هم در جمع بندی وضعیت عمومی نیروهای عراقی در محور شمال نوشته است: گزارش ها حاکی از آن است که نیروهای دشمن بسیار وحشت زده و در حال فرار هستند، فرماندهان گردان ها درخواست کمک می کنند، برخی از آن ها گفته اند که اگر تا نیم ساعت دیگر نیرو و امکانات نرسد، سقوط خواهیم کرد.

یک ستون از تیپ ۵ عراق قصد داشت برای کمک به نیروهای رایات به منطقه درگیری بیاید که به علت آتش شدید توپخانه، در پشت تنگه دربند متوقف شد. همچنین به دلیل نابسامانی در جبهه دشمن و پراکنده شدن نیروها، چند فروند هواپیمای عراقی اقدام به فروریختن بمب های خوشه ای کردند که همه آن ها در منطقه خود عراقی ها فرود آمد و تعداد قابل توجهی از عراقی ها کشته شدند.

در این شب، در محور جنوبی نیز نیروهای خودی موفق به تصرف ارتفاع بسیار مهم ۲۵۱۹ شدند.

شکستن محاصره نیروهای تیپ ۳۳ المهدی (عج) و تصرف پادگان گمرک

در شب چهارم (۱/۵/۱۳۶۲) نیروهای خودی در محور شمالی (راست) با پیشروی در ارتفاعات و تصرف کامل ارتفاع برده زرد، نیروهای تیپ ۳۳ المهدی (عج) را از محاصره درآوردند و همچنین موفق به تصرف پادگان گمرک شدند؛ بنابراین، این نیروها ضمن پیشروی به سمت ارتفاعات محور چپ و سمت جاده، با نیروهای دو محور میانی و جنوبی در منطقه رایات الحاق کردند.

هدف بعدی عملیات، پیشروی در ارتفاعات محور شمالی و جنوبی جاده و سرازیر شدن به جاده و الحاق نیروها در تنگه دربند بود. برای تحقق این امر نیروهای خودی در شب پنجم عملیات (۲/۵/۱۳۶۲) از سه محور وارد عمل شدند. اگر این اقدام با موفقیت و بر اساس پیش بینی ها انجام می شد، پایان عملیات والفجر ۲ اعلام می شد.

قوای خودی در محور شمالی (راست)، موفقیت های خوبی به دست آوردند و تا ارتفاعات مسلط به تنگه دربند پیشروی کردند ولی در محور جنوبی (چپ)، چون دشمن از قبل، آماده پاتک به نیروهای خودی بود؛ مقاومت زیادی کرد و مانع پیشروی آن ها شد. بر همین اساس، در این محور موفقیتی کسب نشد و نیروهای محورهای شمالی نیز نتوانستند به سمت جاده پیشروی کنند و در ارتفاعات مسلط بر جاده باقی ماندند.

حضور صدام حسین در منطقه و تهدید بعثی ها به اعدام

گفتنی است صدام حسین از بعدازظهر روز گذشته در منطقه چومان مصطفی حضور یافت و برای نظامیان مستقر در این منطقه سخنرانی کرد. بنا به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع)، وی در سخنرانی خود به نیروهای نظامی دستور مقاومت داد و اخطار داد که در صورت عقب نشینی آن ها را اعدام خواهد کرد.

در این حال عراق، برای بازپس گیری مناطق ازدست رفته فشار زیادی را به نیروهای خودی وارد می کرد، ازجمله چندین بار، اقدام به اجرای پاتک سنگین کرد به نحوی که در سوم مرداد در محور شمالی، چند پاسگاه را باز پس گرفت و در عملیات دیگری در پنجم مرداد، پاتک سنگینی اجرا کرد که با ایستادگی نیروهای خودی ۲۰۰ تن از مهاجمان عراقی کشته و بقیه مجبور به عقب نشینی شدند.

بالا آمدن بعثی ها از دیوار صاف!

محمود کاوه فرمانده تیپ ۱۵۵ ویژه شهدا که در قرارگاه فرماندهی حاضرشده بود با گزارش کوتاهی از عملیات شب گذشته، گفت زمانی که دشمن قصد بازپس گیری ارتفاع ۲۵۱۹ را داشت، تا پنج متری اولین پایگاه ما هم آمد که نیروها با صرف تمام مهمات خود، خیلی مقاومت کردند تا اینکه هوانیروز در ساعت ۲ بامداد به وسیله یک فروند بالگرد، مقداری مهمات به دست مدافعان رساند و نیروها توانستند با استفاده از این مهمات، قوای عراقی را که با سماجت و حتی با بالا آمدن از دیواره های صاف ارتفاعات، قصد تصرف پایگاه های ما را داشتند، به عقب برانند. وی همچنین گفت به دلیل شدت آتش توپخانه دشمن، بسیاری از نیروهای تیپ دچار موج گرفتگی شده اند.

ذوق زدگی بعثی ها از تصرف ارتفاع مهم ۲۵۱۹

در ۶/۵/۱۳۶۲، نیروهای خودی با اجرای یک عملیات محدود در محور جنوبی موفق به تصرف ارتفاع حساس ۲۰۶۲ در جنوب غربی ارتفاع ۲۵۱۹ شدند. تصرف این ارتفاع، تسلط دید و تیر نیروهای خودی بر تنگه دربند را در پی داشت. ولی چند ساعت پس از اجرای این عملیات، نیروهای عراقی با فرماندهی شخص صدام حسین، عملیات دامنه داری را با بهره گیری از بالگرد و عملیات هلی برن اجرا کردند و بالاخره با تحمل تلفات سنگین، ارتفاع ۲۰۶۲ و ۲۵۱۹ را باز پس گرفتند.

در این عملیات ۸ فروند بالگرد عراقی که حامل نیرو بودند؛ به همت قوای خودی ساقط شدند و تلفات سنگینی به واحدهای عمل کننده عراقی وارد آمد.

ارتش عراق در اطلاعیه خود به منظور کسب این موفقیت خطاب به مردم عراق گفت:

ملت دلیر عراق و ای ملت عرب، امروز روزی است که شهامت ملت عراق به اوج رسیده و قله های سر به فلک کشیده کشورشان را، پایگاه افتخار برای خویش و امت عرب قرار داده اند. پرسنل دلیر نیروهای مسلح عراق، بی سابقه ترین عملیات نظامی خویش را در این قله (۲۵۱۹) ثبت کردند. موقعیت جغرافیایی این کوه از اهمیت ویژه ای در منطقه برخوردار است. قله این کوه از بلندترین قله کوه های مشرف بر منطقه حاج عمران و رایات می باشد.

بازپس گیری مجدد ۲۵۱۹ توسط رزمندگان اسلام و تسلط بر تنگه دربند

روز بعد، فرماندهی عملیات والفجر ۲، نیروهای تیپ ۱۰ سیدالشهدا (ع) را وارد منطقه کرد. این تیپ با اجرای یک عملیات سنگین (که بیش از نیمی از آن در روشنایی هوا انجام شد)، بار دیگر موفق به بازپس گیری ارتفاع مهم ۲۵۱۹ شد، طوری که پاتک های سنگین ارتش عراق نیز برای خارج کردن این ارتفاع از تصرف تیپ مذکور ثمری نداشت.

در روزهای پانزدهم و شانزدهم مردادماه، لشکرهای ۸ نجف و ۱۴ امام حسین (ع)، از محور راست و تیپ ۳۲ انصار الحسین (ع) از محور چپ در یک عملیات موفق توانستند تا تنگه دربند پیشروی کرده و در جلوتر از این تنگه باهم الحاق کنند. با تسلط نیروهای خودی بر تنگه دربند و ایجاد مواضع در این تنگه، عملیات پیچیده، دشوار و دامنه دار والفجر ۲ پایان یافت.

منبع:

لطف الله زادگان، علی رضا، روزشمار جنگ ایران و عراق: والفجر ۲ و ۳؛ تغییر تاکتیکی سرزمین نبرد، (کتاب بیست و ششم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۴۰۱، صفحات ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۴۷۳، ۴۷۴، ۵۰۷، ۵۳۷، ۵۳۸، ۵۵۸، ۶۵۱